SPOR KEYFİNİZ YARIDA KALMASIN

Makaleyi Yazan: Op. Dr. Adnan Karaoğlu

Makale Tarihi: 01 Ekim 2018

Spor amaçlı yapılan her türlü aktivite esnasında vücutta meydana gelebilecek geçici veya kalıcı hasara spor yaralanması denir. Spor yaralanmaları çok küçük ve basit gibi görülse de, tam iyileşme için daha uzun bir tedavi süreci gerekebilir. Avcılar Hospital Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Op. Dr. Adnan Karaoğlu, sporcuyu hem fiziksel hem mental olarak etkileyen spor yaralanmalarında ilk yardım ve tedavi süreçleri hakkında bilgiler verdi.

Spor Yaralanmalarının Nedenleri

Spor yaralanmaların sebebi kişisel ve çevresel faktörlere bağlıdır.

1) Kişisel nedenler: Zayıf kas ve kemik yapısı, anatomik bozukluk, daha önce geçirilen yaralanmalar ve ameliyatlar, kronik hastalık ve enfeksiyonlar, psikolojik sorunlar, yaş ve cinsiyet, spor kurallarını bilmemek.

2) Çevresel nedenler: Antrenmansız olmak, kötü malzeme, spor kurallarına uyulmaması, elverişsiz zemin ve kötü hava koşulları.

Spor Yaralanmaları Nelerdir?

Özellikle temas sporu yapanlarda, kas-iskelet sistemine ait çeşitli yaralanmalar olmaktadır.

Adale tendon yaralanmaları: Adale ezilmesi, adale liflerinde yırtılmalar ve tendon kopmaları (aşil tendon kopmaları, omuz rotator adale yırtıkları, quadriseps tendon yırtıkları, kasıkta tendon kopmaları, uyluk arkasında hamstring adale yırtıkları.)

Bağ (ligaman) yaralanmaları: Eklemlerde burkulma ve dönmeler sonucunda bağlarda gerilme, esneme ve kopmalar (ayak bileği burkulması ile bağ yaralanmaları, diz iç yan, dış yan ve çapraz bağ yaralanmaları.)

Kırıklar ve çıkıklar: Temas sporlarında travmanın şiddetine, yönüne ve düşme şekline göre çeşitli kemik kırık ve çıkıkları gelişir. Omuz, dirsek ve parmak çıkıkları, köprücük kemiği, el bileği, ayak bileği, el ve ayak tarak kemikleri, dirsek bölgesi kemiklerde ve diz çevresi kemiklerde kırıklara rastlanılmaktadır.

Spor Yaralanmalarında İlk Yardım

Spor yaralanmalarında ilk yardım olay yerinde yapılan işlemdir. İlk yardım genel-likle çevredekiler veya masörler tarafından yapılmaktadır. Spor alanında yaralanan herhangi bir sporcuya bilinçli yaklaşmak gerekir. Aksi takdirde istenmeyen, daha kötü sonuçlar gelişebilir. Yaralanan sporcu uygun bir şekilde (sedye ile taşınma gibi) spor alanı dışına alınmalıdır. Yaralanan bölge istirahat pozisyo-nuna alınır ve ödem gelişmemesi için hemen buz tedavisine başlanır. Buz direk cilt ile temas etmeden, 10-15 dakika süre ile uygulanmalıdır.
Buz tedavisi iki saat ara ile günde 5-6 kez uygulanabilir. Daha sonra yaralanan bölgeye göre bandaj ile kompresyon veya atel uygulanır. Özellikle alt ekstremite yaralan-malarında bacak yükseğe (kalp seviyesine) kaldırılmalıdır.

İlk yardımdan sonra yaralanan sporcu uygun bir merkeze götürülerek, ortopedi ve travmatoloji uzmanı tarafından muayene ve tetkik edilmelidir. Spor yaralanması olan bölgede ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı, sıyrık, ekimoz gibi bulgular görülebilir. Kesin tanı için görüntüleme işlemleri yapılır. Kırık ve çıkıklar için direk grafi veya bilgisayarlı tomografi tetkiki, yumuşak doku yaralanmaları için manyetik rezonans veya ultrason tetkiki yapılır.

‘‘Spor alanında yaralanan herhangi bir sporcuya bilinçli yaklaşmak gerekir.’’

Spor Yaralanmalarının Kesin Tedavisi

Spor yaralanmasının şiddetine, hasarına ve yerine göre konservatif veya cerrahi tedavi yapılır.

Konservatif tedavi; bandaj, atel, sirküler alçı, ortez ile ekstremite istirahate alınır. Ağrı kesici ve ödem giderici ilaçlar verilir.

Fizik tedavisi; akut durum geçtikten sonra adale kuvvetlendirici ve hareket açıcı egzersiz programları yapılabilir. Cerrahi tedavi yapılan sporcularda, ameliyat sonrası fizik tedavi yapılır.

Cerrahi tedavi; bazı spor yaralanmaları (gerekli endikasyonu olan kırık ve çıkıklarda) cerrahi tedavi yapılır. Eklem içi yaralanmalar artroskopik olarak tedavi edilirler (menüsküs yaralanmaları, çapraz bağ kopukları, kıkırdak lezyonları).

Spor Yaralanmalarından Nasıl Korunuruz?

Kişisel Tedbirler: Spora başlamadan önce sağlık taraması yapılmalı, bilinen bir sağlık problemi varsa doktor ile görüşülerek spora başlanmalı. Yapılacak sporla ilgili bilgi edinilmeli, uygun giysi ve ayakkabı tercih edilmelidir. Spora başlamadan önce ortalama 15 dakika ısınma ve adale germe egzersizleri yapılmalıdır.

Çevresel Tedbirler: Spor faaliyetlerinin yapılacağı alan ve zeminin uygun olmalıdır. Sporda profesyonel aletler kullanılmalıdır. Bazı spor dallarında özel teçhizat kullanılmalıdır. Takım sporlarında bilgili ve yeterli kişilerle birlikte spor yapılmalıdır.

Spora başlamadan önce neye dikkat etmek gerekir?

Spor sağlığınız için yapılmalıdır. Ancak düzgün ve kurallara uygun olarak yapılmazsa karşımıza sakatlıklar çıkar. Sağlığımız için yaptığımız sporun vücudumuza uygun olup olmadığına, o spor için uygun ekipmanımız var mı yok mu, spor yapılacak zeminin uygunluğuna bakılmalı, spor öncesi mutlaka ısınma ve germe hareketleri yapılmalı ve asla tok karnına spor yapmaya çıkılmamalıdır.

 

En Sık Karşılaşılan Sakatlıklar Nelerdir?

•  Bağların gerilmesi ya da kopması
•  Diz sakatlıkları
•  Ayak bilek bağ zedelenmesi
•  Aşil tendon zedelenmesi
•  Adele sakatlıkları
•  Stres kırıkları
•  Kırık ve çıkıklar
•  KAYNAK Avcılar Hospıtal  Sağlık Bülteni